«AIAΣ» του Σοφοκλή
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Η τραγωδία Αίας του Σοφοκλή γράφτηκε μεταξύ 450 και 440 π.Χ. Είναι η παλαιότερη από τις επτά σωζόμενες τραγωδίες του Σοφοκλή και μέρος της τριλογίας Αίας – Τεύκρος – Ευρυσάκης. Θεωρείται ότι παρουσιάστηκε προς το τέλος της δεκαετίας του 440π.Χ και ότι ήταν από τα πιο δημοφιλή έργα του συγγραφέα, παρόλο που κατακρίθηκε ότι δεν σέβεται την ενότητα της δράσης και του χώρου.
Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα ο Αίας, ο μεγαλύτερος πολεμιστής στο στρατόπεδο των Ελλήνων, αρχηγός των Σαλαμινίων, δικαιούται να πάρει τα όπλα του. Όταν αυτά με δολοπλοκία καταλήγουν στον Οδυσσέα, αποφασίζει να εκδικηθεί. Είναι αποφασισμένος να σκοτώσει τους Ατρείδες. Η Θεά Αθηνά, όμως, του σκοτίζει το μυαλό έτσι ώστε αυτός να επιτεθεί στα κοπάδια του στρατοπέδου, νομίζοντας πως εφορμά εναντίον των εχθρών του. Όταν συνέρχεται και καταλαβαίνει τί έκανε, θεωρεί ότι ντροπιάστηκε και αποφασίζει να δώσει τέρμα στη ζωή του. Ούτε η σύζυγός του Τέκμησσα, ούτε ο αδερφός του Τεύκρος καταφέρνουν να τον μεταπείσουν. Μετά την αυτοχειρία του ήρωα, ο Μενέλαος και ο Αγαμέμνονας διατάζουν να μείνει άταφο το πτώμα του, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες και απειλές του Τεύκρου. Ο Οδυσσέας όμως δίνει τη λύση παρεμβαίνοντας και συμβουλεύοντας τον Αγαμέμνονα να επιτρέψει την ταφή, όπως είναι το δίκιο.
«Μα πρέπει ή με τιμή να ζή ένας άντρας ή να πεθαίνει με τιμή. Αυτό είναι.» (στιχ. 479)
Στο θέατρο Αλκυονίς, παρακολουθούμε μία συγκλονιστική παράσταση. Γιώργος Νανούρης, Μιχάλης Σαράντης και ο εικαστικός Απόστολος Χαντζαράς ενώνουν τις δυνάμεις τους και μας παρουσιάζουν μία μαγική παράσταση.
Ο Μιχάλης Σαράντης ερμηνεύει συγκλονιστικά όλους τους ρόλους της τραγωδίας. Είναι ένας ηθοποιός με απίστευτα εκφραστικά μέσα. Με εκπληκτική ευχέρεια «μπαινοβγαίνει» από τον έναν ρόλο στον άλλον. Με τις κινήσεις του σώματός του, την αλλαγή φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου του. Υποδύεται την Θεά Αθηνά, τον πολυμήχανο Οδυσσέα, την σύζυγό του Τέκμησσα, που αγωνιά για την απόφαση του συζύγου της, τον σκληρό Μενέλαο, τον Αγαμέμνονα, τον Τεύκρο. Ο Μιχάλης Σαράντης επιτυγχάνει έναν εκπληκτικό θεατρικό άθλο. Δεν ερμηνεύει απλώς όλους τους ρόλους της τραγωδίας με εκπληκτική δεξιοτεχνία αλλά ερμηνεύει και όλο το εύρος των συναισθημάτων του κάθε ήρωα. Μας παρουσιάζει έναν Αίαντα που περνάει από την τρέλα και την ομίχλη του μυαλού και την ορμητική θύελλα της βίας στην συνειδητοποίηση της κατάστασης, σε ένα ξεκάθαρο τοπίο του μυαλού του που βλέπει τα πράγματα πεντακάθαρα και αυτό φέρνει την μετάνοια, την ντροπή, την ενοχή, την απόγνωση, την ηρεμία και την αποφασιστικότητα.
Ο Μιχάλης Σαράντης μας ταξιδεύει μαζί του σε ένα συναισθηματικό roller coaster και το κάνει με τρόπο μαγικό. Άξια ιδιαίτερης μνείας και εντυπωσιακή η σκηνή όπου εισέρχεται στην σκηνή με την πανοπλία του, αποφασισμένος να κατέβει στον Άδη. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί την φωνή του και το σώμα του που μοιάζει να δονείται από τα συναισθήματα σαν να έχει ακουμπήσει σε ηλεκτροφόρο καλώδιο είναι συγκλονιστική. Ο Μιχάλης Σαράντης είναι ένας ολόκληρος θίασος από μόνος του. Η ερμηνεία του είναι εξαιρετική και αξίζει πολλών συγχαρητηρίων.
Η σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη είναι εξαιρετικά ευρηματική και ως θεατές του χρωστάμε ένα τεράστιο ευχαριστώ για την μοναδική θεατρική εμπειρία που μας προσέφερε. Το πρωτότυπο στην ευρηματική σκηνοθεσία του Νανούρη είναι το πάντρεμα της θεατρικής τέχνης με τα εικαστικά. Ο εικαστικός Απόστολος Χαντζαράς βρίσκεται καθόλη την διάρκεια της παράστασης επί σκηνής και ζωγραφίζει τους ήρωες της παράστασης με την τεχνική της μονοτυπίας. Τα έργα τοποθετούνται σε ειδικά καβαλέτα, φωτίζονται μαγικά και μπροστά σου εμφανίζεται μία υπέροχη έκθεση ζωγραφικής. Θέατρο, λόγος, ζωγραφική «συνομιλούν» μεταξύ τους. Ο θεατής γίνεται μάρτυρας μιας τέχνης που γεννιέται την ίδια εκείνη στιγμή και νιώθει πολλά συναισθήματα αλλά κυρίως δέος.
Ο φωτισμός της παράστασης γίνεται ένας σημαντικός ρόλος του έργου από μόνος του και μέσα από το φως και το σκοτάδι, το επιλεκτικό σκοτάδι και την επιλεκτική φωτεινότητα μας δημιουργεί έντονα συναισθήματα και μας χαρίζει μία πανδαισία εικόνων. Μεταφερόμαστε και εμείς οι θεατές από το φως στο σκοτάδι και ξανά στο φως βιώνοντας όλες τις αντιθέσεις των συναισθημάτων του Αίαντα και με αυτό τον τρόπο ο θεατής νιώθει πως ο Αίας είναι αυτός ο ίδιος, πως ο Αίας είμαστε όλοι. Υπέροχος και πανέξυπνος ο φωτισμός του σκηνοθέτη και υπέροχη φωτογραφία.
Ένα εξαιρετικά τολμηρό σκηνοθετικό εγχείρημα που στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία.
Μια συγκινητική ιστορία παρουσιασμένη με έναν ασυνήθιστο και άκρως γοητευτικό τρόπο. Η παράσταση Αίας είναι μια μοναδική θεατρική εμπειρία.
Θέατρο Αλκυονίς
Ταυτότητα της παράστασης:
Μετάφραση: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης
Ερμηνεία: Μιχάλης Σαράντης
Ζωγραφική: Απόστολος Χαντζαράς
Σκηνική επιμέλεια – Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης
Theater Project 365 