Artaud Trilogy των Ιόλης Ανδρεάδη- Άρη Ασπρούλη στο Θέατρο Τέχνης
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Πήγα να παρακολουθήσω το έργο Artaud Trilogy στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης και αποφάσισα να δω και τις τρεις παραστάσεις την ίδια μέρα. Δύσκολο στοίχημα ένας θεατρικός μαραθώνιος για τον θεατή αλλά ήταν ένα στοίχημα που κερδήθηκε με καταπληκτική επιτυχία και παθιασμένα χειροκροτήματα. Παρακολούθησα και τις τρεις παραστάσεις την ίδια μέρα και δεν το μετάνιωσα καθόλου: Οι ώρες κύλησαν σαν νερό και κατάλαβα πράγματα που δεν θα καταλάβαινα, αν τις είχα παρακολουθήσει χωριστά. Οι τρεις παραστάσεις συνδιαλέγονται μεταξύ τους, σκηνές από τη μία παράσταση σχολιάζονται στην άλλη και όλα δένουν μεταξύ τους με έναν τρόπο μαγικό. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό και έφυγα μαγεμένη. Είναι μία παράσταση που θα θυμάμαι για καιρό και που θα κουβαλάω μέσα μου. Γεννήθηκαν μέσα μου ερωτήματα, γεννήθηκε η ανάγκη να γνωρίσω καλύτερα τον Αντονέν Αρτώ, το έργο του και τη ζωή του, γεννήθηκαν μέσα μου πολλές σκέψεις περί ψυχικής υγείας και της αντιμετώπισης όσων υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας, γεννήθηκαν μέσα μου σκέψεις για την υποκρισία της κοινωνίας.
Η κάθε βραδιά ξεκινάει με το έργο «Αρτώ/Βαν Γκογκ», συνεχίζεται με την «Οικογένεια Τσέντσι» και ολοκληρώνεται με το «Κόκκαλο».
Ο θεατής μπορεί είτε να παρακολουθήσει την κάθε παράσταση ξεχωριστά είτε να βιώσει μια ενιαία δραματουργική εμπειρία θέασης παρακολουθώντας και τις τρεις παραστάσεις το ίδιο βράδυ. Αν έχετε τον χρόνο, θα σας παρότρυνα να βιώσετε την εμπειρία ενός θεατρικού μαραθωνίου που θα θυμάστε για καιρό.
«Αρτώ/Βαν Γκογκ»
Στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Gene Gillette
Σε αυτό τον μονόλογο, ο Αρτώ πραγματοποιεί μια διάλεξη με τίτλο: «Βαν Γκογκ, ο αυτόχειρας της κοινωνίας» σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο με όλη την καλή κοινωνία του Παρισιού: Ζιντ, Μπρετόν, Καμύ, Λακάν. Βρισκόμαστε στο Παρίσι το 1947. Ο Αρτώ έζησε έναν ψυχιατρικό εγκλεισμό εννέα χρόνων και πενήντα ένα ηλεκτροσόκ. Βρίσκεται εδώ για να αποδείξει στους ακροατές την ιδέα του πως η αυτοκτονία του Βαν Γκογκ είχε τους εκτελεστές της, πως δεν πρόκειται για αυτοκτονία και μάλιστα οι πραγματικοί αυτουργοί βρίσκονται μέσα στο ακροατήριό του. Θέλει να ξεσκεπάσει τους ενόχους και θέλει να αποκαλύψει την υποκρισία της κοινωνίας.
Ο Αρτώ θαύμαζε πολύ τον Βαν Γκογκ και ταυτιζόταν μαζί του σε πολλά πράγματα. Και οι δύο καλλιτέχνες ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους και η αξία τους δεν έγινε αμέσως αντιληπτή από τους συγχρόνους τους. Η αδικία που έζησε ο Βαν Γκογκ ήταν η αδικία που έζησε ο Αρτώ. Ο Αρτώ μαγεύεται από τον Βαν Γκογκ αλλά και ταυτίζεται και αξιοποιεί την ιστορία του ζωγράφου για να μιλήσει ουσιαστικά και για τον εαυτό του.
Όλον αυτόν τον καιρό- Ο Βαν Γκονγκ και εγώ, εγώ και ο Βαν Γκογκ- προσπαθήσαμε να μην καταπίνουμε τα δηλητήριά τους. Τα δηλητήρια που μας σέρβιραν με τόση στοργή, με τόση έγνοια για τη ζωή μας – επίσκοποι, κρατικοί υπάλληλοι, κριτικοί και λοιποί ψυχοβγάλτες.
Ο σπουδαίος Αµερικανός ηθοποιός του Broadway, Gene Gillette μας μαγεύει με την ερμηνεία του και τα λόγια είναι φτωχά για να εκφράσουμε αυτό που ζήσαμε. Με μία αφοπλιστική απλότητα, χωρίς να χρησιμοποιήσει κανένα ξέσπασμα και κανένα υποκριτικό κλισέ, καθήλωσε τους θεατές και κανείς δεν απέστρεψε το βλέμμα του από πάνω του. Κρεμόμασταν από τα χείλη του, θαυμάζαμε με το στόχο ανοιχτό την υποκριτική του δεινότητα και νιώθαμε πως βλέπαμε τον ίδιο τον Αρτώ μπροστά μας. Νιώθαμε τον πόνο, την αδικία που υπέστη, νιώθαμε την οργή και την επιθυμία να ξεσκεπάσει την υποκρισία της κοινωνίας. Ο Gene Gillette ήταν συγκλονιστικός. Αξίζει να τον δείτε! Μην χάσετε αυτή τη θεατρική εμπειρία!
Εγώ, ο Αντονέν Αρτώ. Αντώνιος Ναλπάς. Έλληνας, ορμώμενος από τη Σμύρνη. Γεννημένος στη Μασσαλία. Εγώ. Εγώ- και εκείνος. Οι αυτόχειρες της κοινωνίας σας.
Το περιθώριο, η υποτίμηση της κοινωνίας, οι ψυχιατρικές ταμπέλες, τα σανατόρια, οι εγκλεισμοί, ο πόνος, τα ηλεκτροσόκ, η εξαθλίωση. Αυτά οπλίζουν το χέρι του αυτόχειρα. Και αυτόματα ο αυτόχειρας σταματάει να είναι αυτόχειρας και γίνεται θύμα δολοφονίας.
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική: Ερατώ Κρεμμύδα
Στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Gene Gillette
Η παράσταση παρουσιάζεται στα αγγλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους.
«Οικογένεια Τσέντσι»
Πρωτότυπο θεατρικό έργο εμπνευσμένο από το θεατρικό έργο «Οι Τσέντσι» του Αρτώ και την πραγματική ιστορία από το ομώνυμο χρονικό του Σταντάλ
Μια ιστορία από τον σκοτεινό κόσμο της Ρώμης του 16ου αιώνα στο σήμερα. Μια ιστορία γεμάτη βία, παιδοκτονία, αιμομιξία, μια ιστορία γεμάτη δίψα για εξουσία και κύρος και δύναμη.
Είναι η εξουσία βία; Είναι η εξουσία μια διαστροφή;
Η εξαιρετική σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη τοποθετεί τους Τσέντσι σε μία βιτρίνα. Η βιτρίνα τους προσδίδει κύρος, έχουν τον κατάλληλο χώρο για να μπορεί ο οποιοσδήποτε να τους δει και να τους θαυμάσει και να ζηλέψει τη δύναμή τους και την εξουσία που ασκούν. Η βιτρίνα δρα ως βάθρο των ισχυρών αλλά και ως αδυναμία διαφυγής, ως αδιέξοδο, ως αδυναμία να δραπετεύσουν από τη ζωή τους και τη μοίρα τους, ως αδυναμία να δραπετεύσουν από το σκοτάδι που τους περιβάλλει αλλά και το σκοτάδι που δημιουργούν οι ίδιοι. Αιώνια παγιδευμένοι σε ένα παιχνίδι εξουσίας και βίας. Μα πώς μπορεί να δραπετεύσει ένα έκθεμα βιτρίνας;
Στην «Οικογένεια Τσέντσι» ο Μιλτιάδης Φιορέντζης ως Κόμης Τσέντσι, με μία εξαιρετική, συγκλονιστική ερμηνεία και ιδιαίτερη κινησιολογία, η Ελεάνα Καυκαλά ως Μπαλαντέρ (Καμίλο / Αντρέας / Ορσίνο / Λουκρητία), με υποκριτική βαρύτητα στους πολλούς ρόλους που καλείται να ερμηνεύσει επιστρέφουν ξανά μετά από 7 χρόνια στις πολυσυζητημένες ερμηνείες τους, ενώ νέα εμφάνιση ως η μυθική ηρωίδα Βεατρίκη Τσέντσι κάνει η Ιφιγένεια Καραμήτρου. Πειστικότατη και καίρια ερμηνεία!
– Πεθαίνω. Και η ζωή ολόκληρη πεθαίνει μαζί μου. Ας έπαιρνα λιγάκι από την αδικία αυτού του κόσμου, μέσα στη μαύρη νεκροθήκη που οδηγούνε το κουφάρι μου.
– Όλα πεθαίνουν, αγάπη μου. Γιατί ο κόσμος έχει πάρει φωτιά, έτσι αναποφάσιστος που ξέμεινε ανάμεσα στο καλό και το κακό.
Η υπέροχη σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη μας χαρίζει υπέροχη φωτογραφία και κίνηση, πολύ ενδιαφέρουσες σκηνοθετικά ιδέες και μας μεταφέρει σε ένα σκοτεινό κόσμο της Ρώμης στον 16ο αιώνα. Οι εξαιρετικοί φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη βοηθούν ώστε να δημιουργηθεί ένα πολύ ιδιαίτερο ύφος, που θα το θυμάσαι ως εικόνα για καιρό.
Θύτης, θύμα, τιμωρία. Ποιος θα τιμωρηθεί τελικά για τα εγκλήματα και το διάχυτο σκοτάδι;
Φτάσαμε … «Τώρα είναι η ώρα να πω αντίο ρόλους εκείνους που νόμιζα πως θ’ αγαπούσα για πάντα / όλες τις μεταξένιες μου επιθυμίες / όλα όσα είδα στα όνειρα / τ’ αποχαιρετώ λυπημένος / τις γυναίκες του Ομήρου που χάθηκαν μέσα στα βιβλία και τους άλλους νεκρούς που έμειναν πίσω / Δεν υπάρχει πιο θλιμμένο τραγούδι απ’ το τραγούδι του κόσμου που περνάει».
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική: Ερατώ Κρεμμύδα
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ
Κόμης Τσέντσι & Μπερνάρντο: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Μπαλαντέρ [Καμίλο & Αντρέας & Ορσίνο & Λουκρητία]: Ελεάνα Καυκαλά
Βεατρίκη Τσέντσι: Ιφιγένεια Καραμήτρου
Κόκκαλο
Το κόκκαλο είναι το τελευταίο μέρος της τριλογίας για τον Αρτώ και συνδιαλέγεται με απόλυτη αρμονία με τα δύο προηγούμενα έργα. Μέσα από την εξαιρετική ερμηνεία του Γεράσιμου Γεννατά, ο θεατής όχι απλώς κατανοεί καλύτερα την ζωή και την ψυχοσύνθεση του Αρτώ αλλά γίνεται ο ίδιος ο Αρτώ. Βλέπει ό,τι βλέπει εκείνος, ακούει ό,τι ακούει εκείνος, νιώθει ό,τι νιώθει εκείνος. Νιώθει το πάθος, τον πόνο, την αδικία, τη μεγαλοφυία, την έμπνευση, την απογοήτευση και την οργή. Ο Γεράσιμος Γεννατάς μεταμορφώνεται στον ηθοποιό, σκηνοθέτη, ποιητή και θεωρητικό του θεάτρου Αντονέν Αρτώ και μαζί του μεταμορφώνει και τον θεατή, παρασύροντάς τον σε μία παράσταση που κυλάει γρήγορα σαν το νερό και που μένεις ελπίζοντας να συνεχιστεί για πάντα. Ο Γεράσιμος Γεννατάς μας χαρίζει με απίστευτη γενναιοδωρία μία από τις πιο έντονες θεατρικές εμπειρίες. Έχοντας ως εργαλεία το σώμα του και τη φωνή του ο σπουδαίος Γεράσιμος Γεννατάς ενσαρκώνει με μοναδική αλήθεια τον σοφό άντρα, τον παράφρονα, τον μεγαλοφυή δημιουργό, τον αδικημένο καλλιτέχνη, τον άντρα που προσπαθεί να θυμηθεί πώς είναι να ζει κανείς χωρίς να πονά και οδηγεί τον θεατή σε μία πρωτόγνωρη κάθαρση.
Πρόκειται για έναν πολύ δύσκολο ρόλο. Πώς να ενσαρκώσει κανείς τον πολύπλευρο Γάλλο καλλιτέχνη χωρίς να υποπέσει σε κλισέ και υποκριτικά τεχνάσματα; Ο Γεράσιμος Γεννατάς δεν χρειάζεται τίποτα από τα παραπάνω για να κάνει τον θεατή συνοδοιπόρο του και να τον αφήσει με το στόμα ανοιχτό. Ο Γεράσιμος Γεννατάς σε μία από τις πιο συγκλονιστικές ερμηνείες της μέχρι τώρα καριέρας του μας πείθει απόλυτα για κάτι που γνωρίζαμε ήδη: πρόκειται για έναν εξαιρετικά ταλαντούχο ηθοποιό που μπορεί να καταφέρει τα πάντα και να χαρίσει μια σπάνια θεατρική εμπειρία στον θεατή του που σέβεται τόσο.
Στη σκηνή βρίσκεται και ο μουσικός-περφόρμερ Γιώργος Παλαμιώτης, όπου με την ζωντανή μουσική του συνομιλεί με τον Γεράσιμο Γεννατά, προσφέροντάς μας ένα μοναδικό θέαμα.
Στο Κόκκαλο, ο Αρτώ μας μιλάει και για τους Τσέντσι, την παράσταση που ανέβασε στο Παρίσι το Μάιο του 1953 για να θέσει σε εφαρμογή μία νέα θεατρική φόρμα που επινόησε ο ίδιος: Το Θέατρο της Σκληρότητας και με αυτό τον τρόπο η τριλογία δένει με απίστευτη ομορφιά.
Ξέρεις γιατί πεθαίνουμε, Γενίκα; Γιατί από παιδιά πιστεύουμε στον θάνατο. Φανταζόμαστε ότι είμαστε ξαπλωμένοι πάνω στα ξύλα και μας κουβαλούν στην πλάτη, χωρίς κανένα δώρο, χωρίς καμία προσφορά, ούτε από τον πάνω ούτε από τον κάτω κόσμο για να μας συντροφεύει. Για αυτό πάμε άκλαυτοι. Κανένας δεν σώζει το έργο μας. Κανένας δεν θυμάται τα μάτια μας. Κανένας δεν πεθαίνει για μας. Πριν να πεθάνουμε μόνοι μας.
Εγώ δεν πιστεύω στον θάνατο.
Εγώ θα μείνω μαζί σου για πάντα- ακίνητος.
Εγώ δεν θα πεθάνω- ποτέ.
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία: Δήμητρα Λιάκουρα
Ενδυματολόγος: Κωνσταντίνος Κασπίρης
Πρωτότυπη Μουσική: Γιώργος Παλαμιώτης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Κατασκευές: Γιάννης Νίτσος
Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου
Video Trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Γεράσιμος Γεννατάς.
Μια ειδική μνεία αξίζει να δοθεί στο εξαιρετικό κείμενο των Ιόλης Ανδρεάδη και Άρη Ασπρούλη και για τα τρία έργα, ένα κείμενο καθηλωτικό και τόσο καλογραμμένο, τόσο εξαιρετικά δουλεμένο λέξη προς λέξη, με φράσεις που κουβαλάς μέσα σου για πολύ καιρό μετά. Πολλά συγχαρητήρια!
Μια θεατρική τριλογία, ένας θεατρικός μαραθώνιος με τις παραστάσεις να παρουσιάζονται το ίδιο βράδυ η μία μετά την άλλη είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την αθηναϊκή σκηνή- δεν έχουμε συνηθίσει σε τέτοια εγχειρήματα. Και πώς να αποφασίσει κανείς να παρακολουθήσει τρεις παραστάσεις σε ένα βράδυ; Το στοίχημα αυτό κερδίζεται με μεγαλειώδη επιτυχία από την Ιόλη Ανδρεάδη και τον Άρη Ασπρούλη, όπου μας χαρίζουν απλόχερα όχι απλώς μια βραδιά στο θέατρο αλλά μια απόλυτη, ολοκληρωμένη, μοναδική θεατρική εμπειρία, ένα θεατρικό project, μια ιδέα που -αντίθετα με πολλές ιδέες που γίνονται πράξη- εκείνη όχι απλώς αίρεται στο ύψος των περιστάσεων αλλά υπερβαίνει τις προσδοκίες και μας κάνει μέρος μιας εμπειρίας που σίγουρα θα θυμόμαστε για καιρό.
Ο Αρτώ ήταν «τρελός» όπως τον χαρακτήριζαν;
Τι συνέβαινε με το ζήτημα της ψυχικής υγείας τότε και τι συμβαίνει τώρα; Έχουν αλλάξει πολλά; Έχει γίνει πρόοδος; Ο εγκλεισμός και η έλλειψη οποιασδήποτε ανθρώπινης επαφής θεραπεύει την ψυχή ή την χειροτερεύει; Ο Αρτώ όχι μόνο δεν «θεραπεύτηκε» αλλά υπέστη ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία του λόγω της «θεραπείας».
Ποιον θεωρεί η κοινωνία «τρελό» και τον εξαναγκάζει σε εγκλεισμό χωρίς να έχει ο ίδιος άποψη για τη ζωή του; Πόσες φορές έχουν θεωρηθεί «τρελοί» όσοι απλώς σκέφτονται διαφορετικά από την πλειοψηφία;
Ο Τζακ Κέρουακ έγραφε:
«Ας πιούμε στην υγειά των τρελών, των απροσάρμοστων, των επαναστατών, των ταραχοποιών. Σε αυτούς που βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, που δεν τιμούν τους κανόνες, που δεν σέβονται την τάξη… Μπορεί να τους επαινέσεις, να διαφωνήσεις, να τους τσιτάρεις, να δυσπιστήσεις, να τους δοξάσεις ή να τους κακολογήσεις. Αλλά δεν μπορείς να τους αγνοήσεις. Γιατί αλλάζουν πράγματα. Βρίσκουν, φαντάζονται, βοηθάνε, ερευνούν, φτιάχνουν, εμπνέουν. Σπρώχνουν μπροστά τα πάντα. Ίσως, πρέπει να είναι τρελοί. Πώς αλλιώς θα κοιτάξουν ένα άδειο καμβά και θα δουν έργο τέχνης; Ή θα καθίσουν στη σιωπή και θ’ ακούσουν τραγούδι που δεν έχει γραφτεί; Εκεί που κάποιοι βλέπουν τρελούς, εμείς βλέπουμε μεγαλοφυΐες. Γιατί οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί για να πιστεύουν ό,τι μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο, είναι αυτοί που στο τέλος το κάνουν.».
Και ο Αντονέν Αρτώ άλλαξε τον κόσμο για πάντα. Η Σούζαν Σόνταγκ είχε πει πως η επιρροή του Αρτώ ήταν τόσο ριζική που «η πορεία όλου του πρόσφατου θεάτρου στη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους: προ Αρτώ και μετά Αρτώ». Ο Αντονέν Αρτώ άλλαξε τον κόσμο. Αυτός ο «τρελός» άλλαξε τον κόσμο και τόλμησε να ονειρευτεί έναν κόσμο καλύτερο, τόλμησε να σκεφτεί διαφορετικά, τόλμησε να μετατρέψει τον πόνο του σε τέχνη.
Η Artaud Trilogy των Ιόλης Ανδρεάδη- Άρη Ασπρούλη στο Θέατρο Τέχνης με εξαιρετικές ερμηνείες είναι μία συγκλονιστική θεατρική εμπειρία, που σας συνιστώ να απολαύσετε!
Theater Project 365 